W dobie głośnych rozstrzygnięć w zakresie wyłączeń gruntów prywatnych z terenów obwodów łowieckich, poza materią konstytucyjnej swobody korzystania z prawa własności, kluczowe wydaje się także wskazanie konsekwencji jakie niosą za sobą wnoszone skargi o stwierdzenie nieważności właściwych w sprawie uchwał sejmików województw. Mając na uwadze powyższe przytoczyć należy wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim, który wyrokiem z 23 listopada 2016 r. w sprawie o sygn. akt II SA/Go 710/16 stwierdził nieważność uchwały w części dotyczącej obwodów łowieckich nr 206 i 207, tj. dot. terenów łowieckich położonych w powiecie żagańskim – w południowej części województwa lubuskiego.
Na czym zatem polega istota i precedensowość omawianego rozstrzygnięcia? Dlaczego sąd administracyjny zdecydował się stwierdzić nieważność uchwały w zakresie dot. obu wskazanych obwodów łowieckich (tj. wygasić całe obwody, a nie ich część), a nie wyłącznie w stosunku do wskazywanych w skardze nieruchomości? Wskazać należy, iż przedmiotowej sprawie skarżący wnosili wyłącznie o stwierdzenie nieważności uchwały w zakresie włączenia do ww. obwodów łowieckich ośmiu należących do nich nieruchomości. Sąd w uzasadnieniu przedmiotowego wyroku wskazał, iż koło łowieckie dopuściło się naruszenia prawa własności skarżących, albowiem uchwała włączyła ich nieruchomości do obwodów łowieckich, a zatem do gospodarki łowieckiej konkretnego koła.
Zgodnie z brzmieniem art. 23 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. Prawo łowieckie (Dz. U. 2017 r., poz. 1295, dalej jako „Prawo łowieckie”) obwód łowiecki stanowi obszar gruntów o ciągłej powierzchni, zamkniętej jego granicami, nie mniejszy niż trzy tysiące hektarów, na którego obszarze istnieją warunki do prowadzenia łowiectwa. Mając na uwadze powyższe, Sąd w dalszej części uzasadnienia, w oparciu o niżej przytoczony wyrok Trybunału Konstytucyjnego, wskazał, iż włączenie nieruchomości gruntowej do obwodu łowieckiego aktualizuje liczne ograniczenia możliwości pełnego korzystania przez właściciela z przedmiotu prawa własności. Ograniczenia te dotyczą wszystkich podstawowych uprawnień właścicielskich ukształtowanych w historycznym rozwoju prawa własności i mają charakter publicznoprawny, wynikający z ze specjalnego reżimu administracyjnoprawnego. Omawiając przedmiotowe rozstrzygnięcie w kontekście obowiązującego prawa (w ślad za uzasadnieniem Sądu) wskazać należy, iż właściwy w sprawie organ, wskutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego, utracił podstawę prawną do pozytywnego regulowania kwestii obwodów łowieckich, tj. np. do ich tworzenia. Co powyższe oznacza dla zwykłego „Kowalskiego”?
Lektura uzasadnienia wyroku uprawnia do konstatacji, iż mimo ewentualnego wystąpienia właściciela nieruchomości do właściwego miejscowo Sejmiku Województwa w przedmiocie wyłączenia wskazanych nieruchomości z obwodów łowieckich nie ma on możliwości podjęcia przedmiotowej uchwały. Powyższe wynika z faktu, iż zdaniem Sądu brak jest ku temu podstaw prawnych. W związku z powyższym stwierdzić należy, iż nawet gdyby organ „wyrażał wolę” podjęcia takiej uchwały, to nie będzie mógł on tego niewadliwie przeprowadzić. Wynika to z faktu, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 10 lipca 2014 r. w sprawie o sygn. P 19/13 stwierdził niezgodność art. 27 ust. 1 ustawy Prawo łowieckie z art. 64 ust. 1 w związku z art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. To właśnie ten artykuł przydawał uprawnienie właściwemu sejmikowi województwa do dokonywania podziałów obwodów łowieckich oraz zmian granic tych obwodów w obrębie województwa.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wielkopolskim dokonując rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie, mimo jednoznacznego żądania skarżących o stwierdzenie nieważności uchwały wyłącznie w przedmiocie włączenia ich nieruchomości w obwód łowiecki nr 206 i 207, stwierdził nieważność zaskarżonej uchwały w części dotyczącej wymienionych obwodów – oznacza to, iż dokonał wyłączenia całości obu odwodów łowieckich (!) z „rejestru” administracyjno-łowieckich jednostek gospodarczych. Stwierdzić zatem należy, iż po raz pierwszy rozstrzygnięciem sądu administracyjnego „wygaszono” całe obwody łowieckie, a nie ich część – całkowicie zmieniając stan prawny w tym zakresie. Na domiar tego obowiązująca ustawa Prawo łowieckie nie przewiduje możliwości ponownego tworzenia obwodów łowieckich, przekreślając tym samym możliwość realizowania gospodarki łowieckiej przez funkcjonujące tam dotychczas koła. Jak wskazał Sąd w uzasadnieniu wyroku ograniczenie się przy stwierdzeniu nieważności uchwały tylko działek należących do skarżących, a nie obwodów, w których skład wchodzą spowodowałoby, że pozostała część obwodów łowieckich utraciłaby przymiot ciągłości, a zatem nie spełniałaby wymogów ustawowych. Wobec powyższego podkreślenia wymaga fakt, iż Sąd rozstrzygając w przedmiocie omawianej sprawy stwierdził nieważność uchwały w części dotyczącej obu ww. obwodów, tj. „wygasił” byt obu wymienionych obwodów łowieckich w całości, uzasadniając tą utratą wynikającego z ustawy przymiotu ciągłości.
Co zatem w sytuacji, gdy nie ma obwodu łowieckiego, nadto nie ma podstaw prawnych do jego utworzenia? Powyższe oznacza, iż na terenie byłych obwodów łowieckich nr 206 i 207 w woj. lubuskim nie ma prawa funkcjonować żadne koło łowieckie, będące dzierżawcą ww. obszaru. Czy powyższe oznacza obligatoryjny zakaz polowania na terenie całego „wygaszonego” obwodu łowieckiego? Nic bardziej mylnego, albowiem regulacje ustawowe nakładają obowiązek wykonywania odstrzałów zwierząt podlegających ograniczeniu. Mając na uwadze powyższe wskazać należy, iż zastosowanie znajdzie tu art. 33a ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2017 r., poz. 1840), która określa procedurę ograniczania populacji w nadzwyczajnych sytuacjach. Czy brak podstawy prawnej do przyjęcia przez sejmik województwa właściwej uchwały o utworzeniu obwodu łowieckiego uprawnia do zastosowania przepisów dla „nadzwyczajnych” sytuacji? Czy mogą one oznaczać mniejszy rygor przy pozyskiwaniu osobników podlegających ograniczeniu na obszarze, który nie wchodzi w zakres terytorialny jakiegokolwiek obwodu łowieckiego? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdą Państwo w kolejnym artykule.
UWAGA: Obecnie polskie ustawodawstwo nie przewiduje możliwości tworzenia przez sejmiki województw obwodów łowieckich (szczególnie tych “wygaszonych”), które stanowią podstawę funkcjonowania łowiectwa w Polsce. Ich całkowite “wygaszenie” na mocy rozstrzygnięcia sądu administracyjnego nastąpiło po raz pierwszy, w związku z czym sprawa ta stanowi interesujące pod względem prawnym zagadnienie.
Zagadnienie omawiamy także w artykule Konsekwencje braku obwodu łowieckiego – wolna amerykanka?
J.M.
Zdjęcie pochodzi z witryny pixabay.com, na licencji CC0 Creative Commons.